- حجر افریقی (حَ جَ رِ اَ)
سنگی است مابین خفت و ثقل و اجزاء او مختلف است در صلابت و لین. با خطوط سفید مثل اقلیمیا و از افریقیه خیزد. با قوه مجففه و اندکی قابض و بالذع و محرق. مطفی او سه بار در خمر فعل او قویتر و بجهت قروح خبیثه متعفنه مفرداً و با شراب و عسل نافع و محرق مغسول با موم روغن جهت سوختگی آتش و امراض چشم مفیداست. (تحفۀ حکیم مؤمن). و ابن البیطار در مفردات گوید: قال دیسقوریدوس هو حجر یستعمله الصباغون بالبلاد التی یقال لها فروغیا و هی افریقیه و لذلک سمی بالیونانیه فرغیوس (در نسخۀ لکلرک و در نسخۀ چاپی: فروغنوس). و اجود مایکون من هذا الحجر ماکان اصفر وسطافی مابین الخفه و الثقل و اجزائه مختلفه فی الصلابه و اللین و فیه عروق بیض مثل ما فی الاقلیمیا و قد یحرق علی هذه الصفه یؤخذ فیبل بخمر بالغ ثم یطم فی جمرو یروح الجمر دائما فاذا استحال لونه الی الحمره یخرج و یطفا بمثل الخمر الذی بل ّ به ثم یطم ثانیه و یطفاء و یحرق ایضاً ثالثه. و ینبغی ان یحذر ان یتفتت ویصیر رماداً. و قال جالینوس فی التاسعه قوته تجفف تجفیفا قویاً و فیه معهذا ایضاً شی ٔ من القبض مع تلذیع و اما انا فاستعمله ابداً و هو یحرق فاداوی به القروح المتعفنه اما وحده و اما مخلوطاً بشراب او عسل واتخذ منه دواء للعین یجفف. و قال دیسقوریدوس: و هذاالحجر محرقا کان او غیر محرق فانه یقبض و ینقی و یکوی و اذا خلط بقیروطی ابراء حرق النار و قدیعفن تعفیناً یسیراً او یغسل مثل ما تغسل الاقلیمیا - انتهی
